داروهای موثر در کنترل تپش قلب کدامند؟

بهترین داروها برای تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم

بر اساس گزارش مؤسسه ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، بیماران مبتلا به ریتم‌های غیرطبیعی قلب (آریتمی‌ها) ممکن است به دریافت یک یا چند دارو در کنار سایر مداخلات درمانی نیاز داشته باشند.

از آنجا که ماهیت و شدت آریتمی در افراد مختلف می‌تواند بسیار متغیر باشد، انجام ارزیابی دقیق توسط متخصص قلب و عروق برای تعیین نوع اختلال و انتخاب راهبرد درمانی مناسب ضرورت دارد. پزشکان با در نظر گرفتن ویژگی‌های فردی بیمار، نوع آریتمی، وجود بیماری‌های همراه و ریسک عوارض قلبی ـ عروقی، داروهای خاصی را تجویز می‌کنند.

داروهای مورد استفاده در درمان آریتمی طیف گسترده‌ای را شامل می‌شوند و هرکدام می‌توانند علاوه بر اثرات درمانی، عوارض جانبی بالقوه‌ای نیز به همراه داشته باشند. آگاهی بیمار از این داروها و عوارض احتمالی آن‌ها نقش مهمی در پایبندی به درمان و کاهش خطرات مرتبط با مصرف دارو دارد.

مسدودکننده‌های بتا

بتابلاکرها یکی از اصلی‌ترین داروهای مورد استفاده در مدیریت اختلالات ریتم قلب هستند. این داروها با مهار گیرنده‌های بتا ـ که تحت تأثیر کاتکول‌آمین‌ها مانند آدرنالین و نورآدرنالین فعال می‌شوند ـ موجب کاهش تحریک‌پذیری عضله قلب می‌گردند. نتیجه این فرآیند، کند شدن ضربان قلب و کاهش نیاز میوکارد به اکسیژن است.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) کاربرد بتابلاکرها را در درمان تاکی‌کاردی‌های فوق‌بطنی و بسیاری از آریتمی‌های بطنی تایید کرده است. همچنین، مصرف این داروها در بیماران مبتلا به فشار خون بالا و کسانی که سابقه حمله قلبی دارند، خطر بروز مجدد حوادث قلبی را کاهش می‌دهد.

مقدار مصرف

روش مصرف این دارو ها خوراکی یا وریدی است. معمولا روزی یک بار جویز می‌شوند، اما برخی داروها مانند پروپرانولول در دوزهای ۳ تا ۴ بار در روز استفاده می‌شوند.

عوارض دارویی

عوارض شایع این دسته از داروها شامل افت ضربان قلب ، افت فشار خون، سرگیجه، یبوست، خستگی و تهوع است. در برخی بیماران با آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریه، بتابلاکرها می‌توانند باعث تنگی نفس شوند.

مسدودکننده‌های کانال سدیم

این داروها با اتصال به کانال‌های سدیم موجود در سلول‌های میوکارد، عبور یون سدیم و در نتیجه هدایت الکتریکی قلب را کند می‌کنند. کاهش سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی، به‌ویژه در مسیرهای غیرطبیعی، موجب کنترل تاکی‌کاردی‌های بطنی و دهلیزی می‌شود. به همین دلیل، این گروه دارویی در درمان فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و برخی آریتمی‌های بطنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اثر این داروها بسته به نوع مولکول متفاوت است؛ به‌طور مثال لیدوکائین بیشتر برای آریتمی‌های حاد بطنی پس از سکته قلبی تجویز می‌شود، در حالی که کینیدین بیشتر در آریتمی‌های دهلیزی کاربرد دارد حال که امروزه کینیدین کاربرد کمتری دارد و بیشتر در گذشته استفاده می‌شد.

مقدار مصرف

روش مصرف آن خوراکی یا وریدی است که با توجه به نوع دارو و شرایط بیمار تنظیم می شود.

عوارض دارویی

عوارض شایع این دسته از داروها اختصاصی هستند. مثلاً کینیدین ممکن است موجب تهوع، اسهال، سرگیجه و سردرد شود. پروکائین آمید می‌تواند باعث افت فشار خون یا بروز لوپوس دارویی گردد.

مسدودکننده‌های کانال پتاسیم

این داروها با مهار خروج یون پتاسیم از سلول‌های قلبی، زمان رپولاریزاسیون را افزایش می‌دهند. این فرآیند سبب طولانی شدن پتانسیل عمل و فاصله QT در نوار قلب می‌شود. در نتیجه، انقباضات سریع و غیرمنظم قلب کاهش می‌یابد.

داروهایی مانند آمیودارون از این دسته، به‌طور گسترده برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و تاکی‌کاردی بطنی مقاوم به درمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. با وجود اثربخشی بالا، مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند عوارض سیستمیک قابل‌توجهی ایجاد کند.

مقدار مصرف

روش مصرف آن خوراکی یا وریدی است و دوز دارو بر اساس شدت آریتمی و شرایط بیمار تنظیم می‌شود.

عوارض دارویی

عوارض شایع این دسته از داروها به شرح زیر است:

• ایجاد آریتمی‌های جدید (proarrhythmia)
• اختلالات بینایی (مانند تاری دید یا هاله‌های نوری)
• بیماری‌های ریوی (فیبروز ریوی)
• مشکلات تیروئیدی (هیپرتیروئیدی یا پرکاری تیروئید)
• آسیب کبدی

مسدود‏کننده‌های کانال کلسیم

مسدودکننده‌های کانال کلسیم با جلوگیری از ورود یون کلسیم به داخل سلول‌های میوکارد و سلول‌های گرهی قلب، موجب کاهش هدایت الکتریکی و کند شدن ضربان قلب می‌شوند. این داروها علاوه بر کنترل آریتمی، نقش مهمی در درمان فشار خون بالا و آنژین پایدار دارند.

ورا‌پامیل و دیلتیازم بیشتر در درمان تاکی‌کاردی‌های فوق‌بطنی مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که آملودیپین بیشتر برای کنترل فشار خون بالا تجویز می‌شود.

مقدار مصرف

روش مصرف آن خوراکی یا وریدی است که با توجه به نوع دارو و شرایط بیمار تنظیم می شود.

عوارض دارویی

عوارض شایع این داروها برادی‌کاردی، یبوست (به‌ویژه در وراپامیل)، ادم محیطی ناشی از تجمع مایع، سرگیجه، سردرد و برافروختگی پوست می باشد.

چه کسی به این داروها نیاز دارد؟

در بخشی از بیماران مبتلا به آریتمی، شدت علائم به حدی است که می‌تواند عوارض خطرناکی همچون ایست قلبی را به دنبال داشته باشد. در چنین شرایطی، تجویز دارو به عنوان بخشی از مداخله درمانی ضروری به نظر می‌رسد، به‌ویژه زمانی که بیمار با نشانه‌های هشداردهنده زیر مواجه شود:

• بروز سرگیجه‌های مکرر یا ناتوان‌کننده
• سنکوپ یا غش به صورت ناگهانی
• ضعف جسمانی قابل‌توجه
• احساس فشار یا ناراحتی در قفسه سینه
• درد قفسه سینه با شدت متغیر
• دشواری در انجام تنفس طبیعی یا احساس تنگی نفس
• بروز حالت گیجی و اختلال در تمرکز یا سطح هوشیاری

بنابراین، بیماران نه‌تنها باید نسبت به پایش مداوم وضعیت خود آگاه باشند، بلکه در صورت تشدید علائم یا بروز ناگهانی آن‌ها، مراجعه فوری به پزشک را در اولویت قرار دهند. این اقدام می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از عوارض جدی و حتی تهدیدکننده حیات ایفا کند.

اگر می‌خواهید بدانید چه عواملی باعث بروز تپش قلب و لرزش بدن می‌شوند، مطلب زیر را بخوانید:

بیشتر بخوانید:

علت لرزش بدن و تپش قلب چیست؟

سایر درمان‌ها برای تپش قلب

علاوه بر دارو درمانی، رویکردهای درمانی دیگری نیز برای مدیریت آریتمی‌های قلبی وجود دارد که هر یک با توجه به شرایط بیمار و نوع آریتمی انتخاب می‌شوند. از جمله مهم‌ترین این مداخلات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاردیوورژن (Cardioversion): روشی درمانی است که با استفاده از شوک‌های الکتریکی کنترل‌شده به قلب، ریتم طبیعی قلب بازگردانده می‌شود.
• ابلیشن کاتتری (Catheter Ablation): تکنیکی کم‌تهاجمی که با هدف از بین بردن مسیرهای الکتریکی نابجا در قلب انجام می‌شود و به توقف ضربان‌های نامنظم کمک می‌کند.
• دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD): وسیله‌ای الکترونیکی است که درون بدن قرار داده می‌شود و در صورت بروز آریتمی‌های خطرناک، با ارسال پالس یا شوک الکتریکی ریتم قلب را به حالت طبیعی بازمی‌گرداند.
• ضربان‌ساز قلبی (Pacemaker): دستگاه کوچکی است که با ارسال پالس‌های الکتریکی، هماهنگی انقباض حفرات قلبی را تضمین می‌کند و از نامنظمی در ریتم جلوگیری به عمل می‌آورد.
• مانورهای واگ (Vagal Maneuvers): مجموعه‌ای از تکنیک‌های ساده و غیردارویی هستند که با تحریک عصب واگ، می‌توانند موجب کاهش ضربان قلب شوند. از جمله این روش‌ها می‌توان به غوطه‌ ور کردن صورت در آب یخ، دراز کشیدن یا سرفه کردن اشاره کرد.

به‌طور کلی، انتخاب میان این گزینه‌ها وابسته به شدت علائم، نوع آریتمی و وضعیت بالینی فرد است و اغلب نیازمند تصمیم‌گیری تخصصی پزشک می‌باشد.

چه زمانی با پزشک تماس بگیریم؟

در صورت بروز تغییرات شدید در ریتم قلبی ــ از جمله تندی بیش از حد، کندی غیرطبیعی یا ضربان‌های نامنظم ــ به‌ویژه زمانی که با علائمی نظیر درد قفسه سینه، سرگیجه یا تنگی نفس همراه باشد، مراجعه فوری به مراکز اورژانس ضروری است. چنین نشانه‌هایی می‌توانند حاکی از بروز یک وضعیت تهدید کننده حیات باشند که مداخله سریع پزشکی را ایجاب می‌کند و باید به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.

افزون بر این، بیماران تحت درمان آریتمی لازم است به‌طور منظم تحت ویزیت و پیگیری‌های بالینی قرار گیرند. این مراجعات نقش مهمی در اطمینان از مصرف صحیح داروها، بررسی اثربخشی درمان و نیز ارزیابی عملکرد دستگاه‌های کاشتنی مانند ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور دارند. پایش مستمر نه‌تنها به شناسایی عوارض احتمالی کمک می‌کند، بلکه امکان اصلاح و بهینه‌سازی درمان را نیز فراهم می‌سازد.

توصیه ای تیم دارو دات کام به شما

اگر دچار تپش قلب مکرر یا علائم شدیدی مانند درد قفسه سینه، سرگیجه، ضعف یا تنگی نفس هستید، خودسرانه از هیچ دارویی استفاده نکنید. انتخاب داروی مناسب تنها باید تحت نظر پزشک متخصص صورت گیرد، زیرا مصرف نادرست می‌تواند نه‌تنها مؤثر نباشد بلکه خطرات جدی نیز ایجاد کند.

بنابراین، همواره برای تشخیص دقیق علت تپش قلب و انتخاب بهترین درمان، مشاوره با متخصص قلب و پایش منظم وضعیت بالینی ضروری است.